در این مطلب به بررسی عوامل موثر در افزایش میزان هوش نوزادان و کودکان می پردازیم و روند تقویت هوش و حافظه جنین و نوزاد را در دوران بارداری و پس از آن مورد بررسی قرار می دهیم

حتما تا امروز درباره شروین سرابی، کودک تیزهوش و توانمند ایرانی خبرهایی در روزنامه‌ها و مطبوعات کشور خوانده‌اید یا اطلاعاتی درباره او شنیده‌اید. این کودک ۲ ساله که در حال حاضر به همراه پدر و مادرش در لندن زندگی می‌کند از جمله کودکان باهوشی است که توانایی تشخیص پرچم ۱۹۵ کشور جهان را دارد و با عملکرد و کاربرد دستگاه‌های الکترونیکی مانند آی پد و آیفون آشنایی کامل دارد. این کودک ایرانی که اطلاعات قابل توجهی درباره کهکشان‌ها، اجرام آسمانی و آتشفشان‌ها دارد، بی‌شک هوش سرشارش را مدیون مراقبت‌های صحیح پدر و مادرش در زمان باردای و پس از آن است. انتشار این خبر در روزنامه‌ها و رسانه‌های خارجی و داخلی بهانه‌ای شد تا در این مطلب به بررسی عوامل موثر در افزایش میزان هوش نوزادان و کودکان بپردازیم و روند تقویت هوش و حافظه جنین و نوزاد را در دوران بارداری و پس از آن مورد بررسی قرار دهیم.

 ● قبل از زایمان

 ▪ در زمان بارداری ورزش کنید

 تحقیقات دانشمندان آلمانی در آکادمی علمی علوم نشان می‌دهد نوزادان مادرانی که در دوران بارداری ورزش می‌کنند و در این دوران تحرک لازم را دارند در مقایسه با مادرانی که تحرک ندارند، باهوش‌ترند و قوت یادگیری بهتری دارند. از این رو به مادران باردار توصیه می‌شود در دوران بارداری با مشاوره پزشک خود بهترین ورزش را برای افزایش میزان هوش و حافظه فرزندشان دنبال کنند. توجه به این نکته که انتخاب ورزش حتما با مشاوره پزشک انجام شود، اهمیت زیادی دارد چرا که پرداختن به ورزش نامناسب ممکن است فشار زیادی را به مادر تحمیل کند و این مسئله بر سلامت مادر و جنین او تاثیر مخرب دارد.

 ▪ زایمان طبیعی نوزاد را باهوش می‌کند

 متخصصان دانشگاه علوم‌پزشکی دانشگاه ییل در آمریکا به تازگی دریافتند نوزادان و کودکانی که به روش زایمان طبیعی متولد می‌شوند، در مقایسه با بچه‌هایی که به روش سزارین متولد می‌شوند باهوش‌ترند و ضریب هوشی بالاتری دارند. این متخصصان اعلام کردند وقتی نوزادی به شیوه طبیعی متولد می‌شود مقدار پروتئین خاصی که در مغز او وجود دارد، افزایش می‌یابد و همین مسئله موجب بالا رفتن ضریب هوشی‌اش می‌شود. در حقیقت افزایش این نوع از پروتئین در نوزادانی که به صورت طبیعی متولد می‌شوند، کمک می‌کند حافظه کوتاه مدت و بلند مدت آن‌ها رشد بیشتری پیدا کند و این مسئله می‌تواند در افزایش ضریب هوشی نوزاد و یادگیری او بسیار موثر باشد. از این رو بسیاری از درمانگران و متخصصان به زنان ‌باردار توصیه می‌کنند زایمان طبیعی را برای تولد فرزندشان انتخاب کنند.

 ▪ با تجویز دکتر کندر بخورید

 درمانگران طب سنتی معتقدند خوردن کندر در دوران بارداری با مجوز متخصص طب سنتی و در مدت زمانی مشخص توسط مادر باردار، موجب افزایش هوش نوزاد می‌شود. اگر چه در متون مختلف طب سنتی به این موضوع اشاره شده است اما مادران باردار باید دقت کنند که طبع افراد با هم متفاوت است و بهتر است پس از مشاوره با یک متخصص طب سنتی و بررسی نوع طبع و مزاجشان به دستور درمانگر سنتی برای مصرف کندر اقدام کنند. خوردن کندر به صورت خودسرانه و با مقدار زیاد توسط مادر باردار ممکن است عوارضی مانند زردی، خشکی پوست و بیش‌فعالی کودک را به همراه داشته باشد. بنابراین با مشورت پزشک طب سنتی کندر مصرف کنید تا بتوانید از خواص مفید آن برای افزایش میزان هوش نوزاد خود بهره ببرید.

 ▪ مصرف امگا۳

 مصرف اسیدهای چرب و امگا ۳ و گنجاندن آن‌ها در سبد غذایی مادران باردار می‌تواند تاثیر زیادی در تکامل مغز جنین و افزایش هوشیاری او در دوران نوزادی داشته باشد. به گفته محققان خوردن غذاهای دریایی و دانه‌های روغنی مانند دانه کتان و آفتابگردان یا مصرف مکمل‌های غذایی حاوی اسیدهای چرب و امگا۳ به دستور پزشک می‌توانند تاثیر قابل ملاحظه‌ای در تکامل مغز جنین خود داشته باشند و به افزایش کارایی مغز کمک کنند. این گروه از متخصصان بر این باورند مصرف امگا۳ نه تنها بر افزایش هوش نوزاد بلکه به افزایش قوه بینایی او نیز کمک می‌کند. از این رو توصیه می‌شود با مشورت پزشک خود مصرف برخی از غذاهای دریایی و دانه‌های گیاهی حاوی امگا۳ را به برنامه غذایی خود اضافه کنید.

 ▪ رژیم غذایی‌تان را اصلاح کنید

 مصرف گوشت قرمز، تخم‌مرغ و حبوبات را در برنامه غذایی هفتگی خود قرار دهید و با مشاوره پزشک تغذیه خود سعی کنید متناسب با رژیم غذایی دوران بارداری به صورت روزانه از این خوراکی‌ها بهره ببرید. این مواد به دلیل داشتن ماده‌ای به نام کولین نقش موثری در افزایش میزان هوش جنین دارند و در صورتی که مادر مصرف آن‌ها را با قاعده و منظم در برنامه غذایی و وعده‌های اصلی غذا داشته باشد می‌تواند منتظر تولد نوزادی باهوش باشد. ضمن آن‌که ادامه این رژیم غذایی پس از زایمان به مادر کمک می‌کند با تغذیه نوزاد با شیر مادر به افزایش میزان هوش او کمک کند.

 ● پس از زایمان

 ▪ شیر مادر را فراموش نکنید

 پزشکان زیادی از خواص و فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر و افزایش مقاومت بدن و قدرت سیستم ایمنی در مقابله با انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها صحبت کرده‌اند اما شاید تعداد کمی از آن‌ها به این موضوع اشاره کرده‌ باشند که تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌تواند تاثیر مستقیم و واضحی بر افزایش میزان هوش و ذکاوت نوزاد داشته باشد. در تحقیقی که به تازگی از سوی دانشمندان دانمارکی منتشر شد مشخص شد نوزادانی که به مدت ۹ ماه از شیرمادر تغذیه می‌کنند در مقایسه با دیگر نوزادان که ۲ تا ۶ ماه از شیر مادر تغذیه می‌کنند باهوش‌ترند و در دوران خردسالی و کودکی توانایی بیشتری در یادگیری و آموزش دارند.

 ▪ برای نوزادتان کتاب بخوانید

 در مطالعات بسیاری به این موضوع اشاره شده که مطالعه کتاب برای نوزادان ۶ ماهه و بزرگ‌تر می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش میزان هوشیاری و هوش آن‌ها داشته باشد. اما به تازگی یک آکادمی آمریکایی که درباره شیوه‌های درمان بیماری‌های شایع نوزادان تحقیق می‌کند اعلام کرده مادران جوان می‌توانند برای افزایش هوشیاری و تیزهوشی از زمان تولد نوزادشان و حتی در دوران جنینی برای او کتاب بخوانند. این گروه تحقیقاتی معتقدند خواندن کتاب برای نوزادان به ساختن کلمات و تحریک تصورات آن‌ها کمک می‌کند و مهارت‌های برقراری ارتباط در نوزادان را تقویت می‌کند. در حقیقت آن‌ها بر این باورند که خواندن کتاب به افزایش هوشیاری کودک کمک می‌کند و مراحل رشد و پرورش او را ساده‌تر می‌کند زیرا نوزاد از ۸ ماهگی به بعد توانایی شناخت کلمات و تشخیص ترتیب قرار گرفتن آن‌ها را به واسطه داستان‌هایی که می‌شنود، به دست می‌آورد.

 ▪ با ماساژ هوش نوزاد را تقویت کنید

 ارائه ماساژ به نوزاد می‌تواند یکی دیگر از گزینه‌های موثر در افزایش میزان هوشیاری و تقویت حافظه نوزاد باشد. به اعتقاد برخی از درمانگران ماساژ روزانه نوزاد تاثیر زیادی بر روند رشد مغزی نوزادان دارد و می‌تواند به افزایش توانایی‌ها و قابلیت‌های آن‌ها در آینده کمک کند. از این رو محققان به والدین توصیه می‌کنند هر روز دقایقی را برای ارائه ماساژ به نوزادشان در نظر بگیرند و برای ماساژ نوزادشان سعی کنند از زمان‌هایی استفاده کنند که سرحال هستند و خستگی و تنش ناشی از برنامه‌ها و کار روزانه‌شان را پشت سر گذاشته‌اند. به این ترتیب با ارائه یک ماساژ ملایم که با تماس دومین بند انگشتان روی بدن کودک انجام می‌شود می‌توانید بر روند تیزهوشی او تاثیر بگذارید.

 ▪ بازی‌های لمسی کنید

 بازی‌ها و ورزش‌های لمسی نیز از جمله کاربردی‌ترین روش‌ها برای تقویت میزان هوش در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال محسوب می‌شود. برای این کار می‌توانید از اسباب‌بازی‌ها و وسایلی که خاص کودک است، استفاده کنید. به عنوان مثال تفاوت سطوح سخت و نرم را با کمک اسباب‌بازی‌هایش به او آموزش می‌دهید. این کار علاوه بر آن‌که موجب آشنایی نوزاد با اجسام مختلف و وسایلی که در اختیار دارد می‌شود به افزایش هوشیاری او در تشخیص اجسام سخت و نرم نیز کمک می‌کند و جست‌و‌جوی او برای شناسایی وسایل بیشتر را سبب می‌شود.

 ▪ تشویق مهم‌ترین شرط تیزهوشی

 تشویق نوزاد همزمان با موفقیت او در انجام کوچک‌ترین حرکت یا عملی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند به تقویت هوش نوزاد کمک کند و انگیزه‌ای برای ادامه ماجراجویی‌ها و شکوفا شدن توانایی‌هایش باشد. بنابراین باید به خوبی مراقب نوزادتان باشید و متناسب با موفقیت‌های او در راه‌رفتن، حرکت دادن اجسام، تقلید واژه‌ها، انجام بازی‌ها او را تشویق کنید. به گفته محققان تشویق نوزاد و کودکان زیر ۲ سال در شرایطی که موفقیتی را کسب می‌کنند می‌تواند تاثیر زیادی در رشد هوش او داشته باشد و تمایل او به ادامه فعالیت‌ها و بازی‌ها را موجب شود.

 ▪ با نوزادتان چهره به چهره شوید

 بسیای از روان‌شناسان بر این باورند که ارتباط چهره به چهره یا رابطه چشمی پدر و مادر با نوزاد می‌تواند تاثیر زیادی در تقویت ارتباط‌های مغزی نوزاد داشته باشد. به اعتقاد این گروه نگاه کردن به چشمان نوزاد به ویژه در ماه‌های آغازین تولد تا پایان ۳ سالگی می‌تواند تاثیر زیادی در تقویت هوش و حافظه نوزاد داشته باشد چرا که پدر و مادر با نگاه کردن به چشم‌های نوزاد و برقراری رابطه چشمی می‌توانند به تقویت هوش‌دیداری نوزاد کمک کنند و به این ترتیب در کنار تقویت هوش کلامی و ذهنی کودک با انجام بازی، کتاب خواندن و صحبت کردن با نوزاد هوش دیداری او را نیز تقویت کرده و به افزایش هوشمندی او در دوران طلایی زیر ۲ سالگی کمک کنند.

 ● از نقش پدر در هوشیاری‌ نوزادان چه می‌دانید

 ▪ برای نوزادتان آواز بخوانید

 در مطالعات بسیاری به این موضوع اشاره شده که جنین انسان این توانایی را دارد که از درون شکم مادر در جریان برخی از اتفاقاتی که در دنیای پیرامون او رخ می‌دهد، قرار گیرد. بنابراین این موضوع می‌تواند تاثیر زیادی بر رشد و توانایی‌های مغزی او داشته باشد. از این رو محققان به پدران توصیه می‌کنند برای افزایش میزان هوشیاری فرزندشان از دوران بارداری مادر، برای فرزندشان آواز بخوانند یا با او صحبت کنند. از آنجا که مادران به طور طبیعی و خود به خود در طول روز با جنین درون شکم‌شان صحبت می‌کنند بهتر است مسئولیت آواز و لالایی خواندن در دوران بارداری بر عهده پدر باشد تا به این ترتیب بتواند ارتباط عاطفی موثری با جنین برقرار کند و به رشد میزان هوشیاری او کمک کند. این کار موجب می‌شود جنین پس از تولد واکنش‌های دقیق‌تری به صدای پدر و مادرش داشته باشد و آن‌ها را به راحتی از صدای افراد غریبه تشخیص دهد. به این ترتیب با صحبت کردن و آواز خواندن برای جنین می‌توانید فرآیند یادگیری را در او تقویت کنید و سلول‌های مغزی او را آماده آموختن کنید.

 ▪ به درخواست‌های تکراری توجه کنید

 حتما تا به حال دیده‌اید که بسیاری از نوزادان و کودکان درخواست‌های تکراری دارند. مثلا از پدر و مادر خود می‌خواهند که یک کتاب را بار‌ها برای آن‌ها بخواند یا یک سی‌دی موسیقی را بار‌ها بشنوند. این یکی از مهم‌ترین درخواست‌های کودک محسوب می‌شود که بهتر است پدر و مادر توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند و بدون ابراز خستگی و ناراحتی نیاز کودک را برطرف کنند. مثلا‌‌ همان کتاب یا داستان تکراری را دوباره برایش بخوانند. تکرار این داستان می‌تواند به تقویت عملکرد نورون‌ها در مغز نوزاد کمک کند. این مسئله می‌تواند در درازمدت تاثیر زیادی در یادگیری و آموزش کودک داشته باشد.

 ▪ با نوزادتان دالی بازی کنید

 شاید همه ما به طور ناخودآگاه با هر نوزادی که مقابل‌مان قرار بگیرد دالی بازی کنیم. اما به گفته محققان اجرای این بازی به صورت هدفمند با نوزاد می‌تواند تاثیر زیادی در تقویت ذهن و هوش او داشته باشد. بنابراین این مسئولیت می‌تواند یکی از وظایف پدر خانواده برای برقراری ارتباط بهتر با نوزادش باشد. شما می‌توانید هر روز دقایقی از وقت‌تان را به دالی بازی با نوزادتان اختصاص دهید. به این ترتیب با مخفی یا پنهان شدن خود یا یک شی می‌توانید علاوه بر خنداندن نوزادتان به قابلیت فکر و ذهن او برای جستجو کمک کنید. به این ترتیب می‌توانید با یک بازی ساده اما موثر در افزایش میزان هوش کودک تاثیر بگذارید. بنابراین دالی بازی را فراموش نکنید و اگر روزی فرصت این کار را ندارید از همسرتان بخواهید تا با نوزادتان بازی کند.

 ▪ با فرزندتان راهپیمایی کنید

 یکی دیگر از روش‌هایی که به افزایش هوش کودک زیر ۲ سال شما کمک می‌کند راهپیمایی با او در طبیعت، پارک و فضاهای عمومی است. اکثر بچه‌ها از ۸ ماهگی راه‌رفتن را آغاز می‌کنند. بنابراین می‌توانید با او به پارک بروید و درباره اشیا و موجوداتی که در طبیعت می‌بینید با او صحبت کنید. به عنوان مثال با او قدم بزنید یا او را در آغوش بکشید و درباره درخت با جملاتی مانند «گل‌های کوچک را ببین» یا «چه گربه سفید بزرگی» با او صحبت کنید. از آنجا که بچه‌ها از ۸-۷ ماهگی قابلیت تشخیص رنگ‌ها و اشیا را به دست می‌آورند به این ترتیب می‌توانید به افزایش میزان هوشیاری و توجه او به محیط پیرامونش، کمک کنید.

 ▪ او را با عملکرد وسایل آشنا کنید

 یکی دیگر از روش‌هایی که به افزایش میزان هوشیاری نوزادان ۸ تا ۲ ساله کمک می‌کند، توضیح دادن درباره عملکرد اجسام، وسایل و اسباب‌بازی‌هایی است که در اطراف آن‌ها وجود دارد. این کار می‌تواند یکی از مسئولیت‌های باشد که پدر یا مادر خانواده باید آن را برعهده بگیرد. بهترین روش برای این کار آن است که برای کودکان درباره عملکرد اشیا مختلف توضیح دهید. مثلا اگر قصد دارید چراغ اتاق را روشن کنید، پیش از این کار به او بگویید «می‌خواهم لامپ را روشن کنم تا اتاق روشن شود» یا وقتی می‌خواهید پرده‌ها را کنار بزنید، بگویید «می‌خواهم پرده‌ها را کنار بزنم تا نور خورشید اتاق را روشن کند» یا برایش بگویید با این دکمه عروسک سخنگوی تو را روشن می‌کنم تا برایت صحبت کند. این کار موجب می‌شود فرزند شما آشنایی بهتری با اجسام و اشیا اطرافش پیدا کند و به این ترتیب سریع‌تر با پیرامونش ارتباط بگیرد؛ شیوه‌ای که به رشد فکری و مغزی او کمک کرده و یادگیری او را در سنین بالا‌تر تقویت می‌کند.

 ● کدام نوزادان کم‌هوش می‌شوند

 ▪ رابطه کم کاری تیروئید و کم‌هوشی

 یکی از مهم‌ترین نکاتی که خانم‌ها پیش از بارداری باید به آن توجه کنند بررسی احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید است. افرادی که قصد بارداری دارند یا باردار شده‌اند باید حتما از نظر کم‌کاری تیروئید مورد آزمایش قرار بگیرند، چرا که ابتلا به کم‌کاری تیروئید تاثیرات مخربی بر ضریب هوشی نوزادان دارد. بنابراین در صورتی که مادری دوران بارداری را بدون توجه به مسئله کم‌کاری تیروئید و مشاوره پزشک سپری کند ممکن است با مشکل کم‌هوشی فرزندش مواجهه شود. مادرانی که علائمی مانند پف‌آلودگی، بی‌حالی، ریزش مو، کاهش ضربان قلب، افزایش چربی و فشارخون، کاهش تمرکز و گرفتگی‌های عضلانی را تجربه می‌کنند باید احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید را در خود بررسی کنند.

 ▪ تماشای تلویزیون را به حداقل برسانید

 بر اساس آخرین تحقیقات دانشمندان وقتی انسان به تماشای تلویزیون می‌پردازد فعالیت مغزی‌اش از زمانی که در خواب به سر می‌برد نیز کمتر است. بنابراین تماشای بیش‌از اندازه تلویزیون زمانی که کودک زیر ۲ سال شما در کنارتان قرار دارد، چندان توصیه نمی‌شود. رعایت این نکته به ویژه به خانواده‌هایی توصیه می‌شود که پدر یا مادر تمایل زیادی به تماشای تلویزیون و برنامه‌های مختلف آن دارند. به گفته محققان تلویزیون از این نظر که به صورت یک طرفه متکلم است مانع از تشویق کودک به یادگیری می‌شود و این مسئله می‌تواند مهارت‌های کلامی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین محققان توصیه می‌کنند، دست کم تا پایان ۲ سالگی از مواجهه زیاد کودک با تلویزیون و تماشای برنامه‌های تلویزیونی پرهیز شود.

 ▪ نشانه‌های نوزاد باهوش را بشناسید

 با توجه به عکس‌العمل‌ها و واکنش نوزادان بعد از ۷ ماهگی می‌توان به میزان هوشیاری نوزاد پی برد. تنها کافی است علاوه بر آنکه به تغذیه و خواب نوزادتان اهمیت می‌دهید، حالت‌ها و واکنش‌های او را در مقابل اشیا، اتفاق‌ها و افراد مختلف بررسی کنید.

 یک نوزاد ۱۰ ماهه‌ قابلیت شناسایی و تشخیص سلسله مراتب اجتماعی را دارد. او با مشاهده تصاویر یک کتاب داستان یا شخصیت‌های یک کارتون می‌تواند بزرگ‌تر بودن و کوچک‌تر بودن شخصیت‌ها را احساس کند و در وهله اول متناسب با بزرگی و کوچکی شخصیت‌ها برای آن‌ها توانایی قائل شود به گونه‌ای که شخصیت کارتونی بزرگ‌تر را رئیس دیگر شخصیت‌ها فرض می‌کند. او در این سن مسئولیت‌پذیری را می‌شناسد و می‌داند که هر فردی یک وظیفه دارد.

 نوزادی که بهره هوشی بالایی دارد قادر است از ماه پنجم تولد شادی، غم، استرس و اضطراب را بیشتر از دیگر نوزادان از لحن و چهره پدر و مادرش بخواند. بنابراین باید مراقب باشید که در حضور این نوزادان از ابراز احساسات‌ منفی و غمگینانه پرهیز کنید.

 نوزادان باهوش در مقایسه با دیگر نوزادان واکنش‌های هیجان‌انگیزتری در مقابل موزیک نشان می‌دهند. آن‌ها با شنیدن موسیقی‌های ریتمیک دست، پا و سر خود را تکان می‌دهند و غالبا بدون هیچ پیش زمینه آموزشی حرکات موزون از خود ارائه می‌دهند.

 به طور معمول نوزادان از ۹ ماهگی توانایی تقلید از اطرافیان خود را دارند. اما نوزادان باهوش ممکن است از ۸ ماهگی این رویه را پیش بگیرند. به این ترتیب باید بدانید که نوزادان با چشمانشان رفتارهای شما را اسکن می‌کنند و رفتارهایی مشابه شما نمایش می‌دهند. در این سن و سال است که نوزادان علاقه زیادی به تماشای خود در آینه دارند.

 نوزادان باهوش در مقایسه با دیگر نوزادان توانایی بیشتری در درک ریاضیات و شناسایی اعداد دارند. آن‌ها در ۸ تا ۹ ماهگی به راحتی می‌توانند عدد ۲ را از ۳ تشخیص دهند. در حالی که این اتفاق در نوزادان عادی در ۱۰ ماهگی به بعد اتفاق می‌افتد.

 یادگیری زبان در نوزادان باهوش معمولا در ۱۵ ماهگی اتفاق می‌افتد. آن‌ها در این سن توانایی یادگیری دستور زبان و گرامر را دارند و گاهی می‌توانند یکی دو ماه زود‌تر از سایر نوزادان با کاربرد واژه‌ها آشنا شوند و از آن‌ها استفاده کنند.

دانلود بسته آموزشی تقویت هوش جنین