مجموعه پاسارگارد که در استان فارس و در شهرستان پاسارگاد این استان قرار دارد مجموعه ای بی نظیر می باشد که دوران باشکوه و تاریخ پر فراز و نشیب کشور بزرگ ایران را به تصویر می کشد. این مجموعه که جزو میراث جهانی به حساب می آید، متعلق به دوران هخامنشی می باشد. آرامگاه کوروش بزرگ و مجموعه پاسارگاد شامل کاخ ها و بناهایی بی نظیری می باشد که عبارتند از آرامگاه کمبوجیه ، کاخ دروازه ، کاخ اختصاصی ، آب نماهای باغ شاهی ، باغ پادشاهی و کاروانسرای مظفری ، تل تخت ، محوطه مقدس و تنگه بلاغی و همچنین مهم ترین بنای تاریخی و جهانی به نام مقبره کوروش را در خود جای داده است که ما امروز قصد داریم در مجله همگردی به بررسی این بنای بی نظیر که در عین سادگی از معماری خاص و ویژه ای برخوردار است و از مشهورترین سازه و تاریخچه مقبره کوروش در مجموعه پاسارگاد است بپردازیم.

ساخت و مصالح مقبره کوروش

کوروش پادشاهی عدالت گستر که در جهان نامی نیک از خود به یادگار گذاشته است . در تاریخچه مقبره کوروش با این که 25 قرن از دوران آن بزرگ مرد می گذرد، اما هنوز هم نام نیک و کردار و گفتار نیکش زبان زد خاص و عام است و از یهود و مسلمان گرفته تا ایرانی و خارجی همه از وی به نیکی و درستی یاد می کنند . حتی اگر نگاهی به منابع یونانی بیندازیم، نیز می توان نام و نشان مقبره کوروش را پیدا کرد.در فاصله 130 کیلومتری شمال شیراز دشتی میان رشته کوه های زاگرس قرار گرفته است که میزبان مجموعه ی بی نظیر پاسارگاد و مقبره کوروش کبیر است. اگر در دشت پاسارگارد بایستید می توانید مقبره کوروش که یادگاری از دوران شکوهمند هخامنشی می باشد را در قسمت جنوبی مجموعه پاسارگاد به وضوح مشاهده نمایید. مقبره کوروش در ساخت آن از مصالحی چون سنگ های مرمری و آهکی سفید رنگ استفاده شده است. تاریخچه مقبره کوروش به سال های 530 الی 540 قبل از میلاد مسیح باز می گردد. و باستان شناسان قدمت پاسارگاد را به اواسط دوران پارینه سنگی نسبت می دهند. دشت پاسارگاد جایی است که کوروش کبیر آن را به عنوان مقر فرماندهی خود انتخاب نمود و با ساخت بناها و کاخ های زیبا و با شکوه در ان میراث جهانی پاسارگاد را به وجود آورد.

ساخت مقبره کوروش در زمان های گذشته

در گذشته ها و در دوره ی زمانی خاص آرامگاه کوروش به مشهد مادر مقدس شهرت داشت واعتقاد بر این بود که در واقع این بنا آرامگاه مادر حضرت سلیمان می باشد ولی بعد ها در سال 1820 به بعد تحقیقات بیشتری که روی این مجموعه صورت گرفت و اسناد و مدارکی را که به خط میخی بودند رازشان کشف شد و باستان شناسان و محققان توانستند آن ها را بخوانند مشخص گردید که این بنا در واقع مقبره کوروش بزرگ می باشد. آرامگاه کوروش و مجموعه ی پاسارگاد در دشت مرغاب واقع شده است و فاصله ی آن با تخت جمشید در حدود 75 کیلومتر بر آورد می شود.همواره در دوران هخامنشیان این بنا جز بناهای مقدس بود و حتی قداست این آرامگاه در دوران اسلامی نیز حفظ شده است.علت این که مقبره کوروش را در ابتدا تصور می کردند آرامگاه مادر سلیمان باشد این بود که مردم عقیده داشتند که بشر با این قدرت محدود خود نمی تواند بناهای سنگی با این عظمت و بزرگی را بسازد و بنابر این تصورشان بر این بود که دیوان و جنیان به دستور حضرت سلیمان این بناهای با شکوه را در این منطقه ساخته اند . این علت نام گذاری این بنا به مشهد مادر سلیمان بود.25 قرن پیش بزرگان کشور های مختلف از سراسر جهان در این مجموعه جمع می شدند و به مانند سازمان ملل امروزی در ان به بحث و گفتگو در مورد مسائل مختلف می پرداختند. در تاریخچه مقبره کوروش مجموعه پاسارگاد در تاریخ شانزدهم تیر ماه سال 1383 در فهرست یونسکو به عنوان پنجمین اثر ملی و جهانی به شماره ثبت 1106 به ثبت رسیده است.مقبره کوروش نخستین بنایی در طول تاریخ می باشد که در ان ندای آزادی و حقوق بشر به صدا در آمده است.

ویژگی های مقبره

در تاریخچه مقبره کوروش دارای مساحتی در حدود 156 متر مربع و به رتفاع 11 متر ساخته شده است . کوروش قبل از مرگش دستور ساخت این مقبره را داده است. برای ساختن این مقبره از کوه سیوند که در 30 کیلومتری جنوب غربی مجموعه پاسارگاد قرار دارد سنگ های سفید مرمر را استخراج کرده و برای ساختن مقبره کبیر از آن استفاده کرده اند.در ساخت این بنا به گونه ای سنگ ها را بر روی هم قرار داده اند بدذون این که لابه لای ان ملاطی قرار بگیرد و با بست های فلزی از جنس سرب و آهن این بلوک های سنگی را چنان به صورت مهندسی و با تکنیکی دقیق به هم وصل کرده اند که هنوز که هنوزه با گذشت 25 قرن از ساخت آن همچنان پا برجا است و آسیبی بر آن وارد نشده است.زمانی که کوروش از دنیا رفت جسد مومیایی شده ی این مرد بزرگ را با اشیای گران بها و ابزار الات جنگی در درون تختی از جنس زر قرار دادند و در این مقبره دفن کردند .این مقبره که اتاقک آن 17.3 متر در 11.2 متر می باشد به نشانه ی این که عدد 7 عدد مقدسی در میان ایرانیان باستان می باشد در هفت طبقه بنا شده است. در این مکان اکثر پادشاهان هخامنشی تاج گذاری خود را انجام داده اند.بنای مقبره در دو قسمت ساخته شده است قسمت اول آن سکویی شش پله ای می باشد که در واقع به سبک بناهای آئینی مثل معبد ایلامی چغازنبیل ساخته شده است و به عنوان پایه و اساس بنای مقبره به حساب می آید.و قسمت دوم آن که سنت های معماری مهاجران آریایی را متذکر می شود با سقفی شیب دار و به صورت اتاقکی بر روی قسمت اول قرار گرفته است .در سمت شمال غربی بنای مقبره کوروش در ورودی مقبره قرار گرفته است که پهنای ان به طول 75 سانتی متر می باشد. و اگر بخواهیم نگاهی دقیق تر به قسمت اول بنا که پایه و اساس مقبره می باشد بیندازیم باید خدمت شما دوستداران این مرد بزرگ عرض کنیم که در ساخت پایه بنا از شش لایه پلکانی استفاده شده است که پلکان اولی ارتفاعش 170 سانتی متر و پلکان های دوم و سوم در حدود 104 سانتی متر ارتفاع و پلکان های چهارم و پنجم و ششم هم ارتفاعشان به حدود 57.5 سانتی متر می رسد.

کتیبه هایی که در مقبره کوروش وجود دارند.

در آرامگاه کوروش بزرگ هیچ نشانی از تجمل گرایی دیده نمی شود و در سادگی تمام ساخته شده است و تنها می توان یک گل دوازده گلبرگی را که نگاره ی کم رنگی از آن در بالای درب ووردی باقی مانده است و در نمای سردر سه گوش زیر شیروانی مشاهده کرد که در زمان هخامنشیان و در معماری آن زمان مرسوم بوده است.در این آرامگاه کوروش بزرگ کتیبه ای به خط ایرانی باستان دیده می شود. تنها کتیبه کامل مربوط به همین کتیبه می باشد که در دوسطر در آن کوروش خود را پسر کمبوجیه و شاهنشاه پارسیان معرفی می کند کسی که بر آسیا و نیمی از جهان حکومت می کرده است. همچنین می توان در داخلآرامگاه کوروش بزرگ کتیبه های مذهبی و طرحی از یک محراب را مشاهده نمود که به دوران حکومت اتابکان فارس تعلق دارد. چون که در زمان اتابکان از این بنا به عنوان مسجدی استفاده می کرده اند . آثار و هویت ایران و ایرانی در دل مقبره نهفته است که در سال های اخیر کشف شده است و ایرانیان توانسته اند هویت خویش را باز یابند.

دسترسی به مقبره کوروش

برای این که خود را بهآرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد برسانید اگر با خودروی شخصی مسافرت می کنید بهتر است ابتدا به شیراز در استان فارس رفته و خود را به شهرستان مرودشت در این استان برسانید و سر انجام از این شهرستان به سمت دشت مرغاب و تنگه بلاغی حرکت کرده و با رسیدن به دشت مرغاب می توانید شکوه و عظمت ایران و ایرانیان را به نظاره بنشینید.راه دوم برای سفر به پاسارگاد و دیدن مقبره کوروش این است که سوار قطار اصفهان – شیراز شوید و بعد از ان در ایستگاه قطاری که 5 کیلومتری سعادت شهر است پیاده شده و از این ایستگاه سوار تاکسی های پاسارگاد شوید و از این طریق خود را به آرامگاه کوروش بزرگ با شکوه ک برسانید.اگر هم می خواهیدشخصا اقدام به سفر به پاسارگاد نمایید کافی است در هر جای ایران که هستید علی الخصوص اگر در تهران هستید سوار اتوبوس شیراز شوید و در ترمینال پیاده شوید یا در پایانه های علی بن حمزه و شهید کار اندیش شهرستان شیراز سوار بر تاکسی ها و اتوبوس های بین شهری شوید و با آن ها خود را به سعادت شهر رسانده و سر انجام از سعادت شهر سوار تاکسی شده به سمت پاسارگاد و مقبره کوروش کبیر بروید.

 منبع:همگردی